Dit klink te goed om waar te wees: jy volg net twee dae van die week ‘n dieet. En jy word nie net maerder nie, maar kan glo ook langer leef.
Kate Middleton se groter wordende baba-boep was nie al wat Brittanje vanjaar aan’t gons gehad het nie. Ook op almal se lippe is hul eie middellyn – en ’n blitsverkoper-dieetboek. Sedert The Fast Diet deur dr. Michael Mosley en Mimi Spencer (Short Books) in Januarie vanjaar verskyn het, was dit maande lank nommer een op Amazon se Britse webblad. Die aanloklike prik op die titelblad: Lose Weight, Stay Healthy, Live Longer.
Dit klink te goed om waar te wees: Jy volg net twee dae van die week ’n dieet. En jy word nie net maerder nie, maar kan glo ook langer leef. Die uitgangspunt is onderbroke vas (OV). Dit het in Brittanje bekend geword as die 5:2-dieet. Jy volg vyf dae lank ’n gesonde, gebalanseerde dieet. En vas twee dae. Maar dié vas beteken nie jy eet niks nie. ’n Tipiese vasdag behels twee maaltye van sowat 1 000 – 1 250 kJ elk, na gelang van jou geslag. Vroue eet in totaal sowat 2 000 kJ, mans sowat 2 500 kJ. Dis gelyk aan 2 roereiers en ’n stukkie spek vir ontbyt en ’n bord gestoomde vis en enige groente vir aandete. En water, swart koffie en/of tee. (Volgens dr. Mosley is die normale gemiddelde daaglikse inname vir vroue sowat 8 000 kJ en vir mans is dit sowat 10 500 kJ. Ons Suid-Afrikaanse leefstyl is egter meer soos die Amerikaners s’n – ons ry oral, sê Mariza van Zyl, geregistreerde dieetkundige van die Paarl. As jy onaktief is, moet jy minder eet: sowat 6 200 kJ vir vroue en 7 600 – 8 400 kJ vir mans.)
Die geheim tot gewigsverlies, volgens die boek, is dat jou lyf ná slegs ’n paar uur die meganismes afskakel wat vet stoor. En dié aanskakel wat vet verbrand.
Inderdaad, sê Mariza. Navorsers aan die Universiteit van Sheffield in Engeland het ’n interessante proefneming gedoen.Twee groepe mense moes ’n dieet volg. Een groep vir drie maande ’n gewone, “gesonde” een: Die maaskaas-enkraakbeskuitjie- patroon wat jy maar te goed ken. Jy stoom jou groente. Jy tel jou porsies …
Die ander groep se dieet is só verander dat hulle net twee dae van die week hul kilojoules moes tel. Die res van die week kon hulle “normaal” eet. Die resultaat was verrassend: Die tweede groep het meer gewig verloor as dié wat die gewone, “gesonde” roete gevolg het. (SARIE het reeds in die Desember 2011- uitgawe daaroor berig. Mariza het die Sheffield-program spesiaal vir SARIE-lesers aangepas – sodat dit gesond is en ons Suid-Afrikaanse kosse en smake in ag neem.*)
EET, VAS EN LEEF LANGER
Die man wat Brittanje aan’t praat gesit het, is dr. Michael Mosley, medeskrywer van The Fast Diet en bekende mediese joernalis. Hy het die wetenskap daaragter en die gesondheidsvoordele op die harde manier ondersoek: met homself as proefkonyn. Sy pogings is verlede jaar as ’n BBC-dokumentêr, Eat, Fast and Live Longer, uitgesaai. Mary-Jane Sagar, ’n Suid-Afrikaanse apteker wat in Brittanje woon, het die dokumentêr gesien.
“Hy het die gesondheidsvoordele van ’n lae kJ-inname ondersoek, asook verskeie maniere om jou totale kJ-inname te verminder. Dit kan glo jou lewe verleng en die aftakelende uitwerking van die ouderdom uitstel, insluitende demensie.”
Onderbroke vas: 2 maniere
Langer 1 tot 2 keer per week: Jy vas vir tot 24 uur – 1 tot 2 dae per week. Jy eet bv. jou laaste maaltyd Dinsdag 6 nm. en eet weer Woensdag 6 nm. Of jy volg die 5:2-dieet.
Korter Jy vas ’n paar keer per week (dit kan daagliks wees). Jy eet al jou kJ in ’n tydperk van 6 tot 8 uur – en vas die res van die tyd.
Bron: www.theiflife.com
Mary-Jane se manier
“Aanvanklik het ek op vasdae ’n klein ontbyt en aandete geeet en middagete oorgeslaan. Maar ek het gevind dit werk die beste as ek die meeste van my kJ saans eet. Ek drink baie water, tee en koffie (laasgenoemde met melk). En ek verknies my nie oor daardie beskuitjie of ekstra porsie lasagne nie, want môre kan ek dit eet. Ek het aanvanklik op vasdae nogal honger geword. Maar my maag het skynbaar ’n bietjie gekrimp en ek is nou gouer versadig. Nou sien ek al daarna uit en ek word nie meer so honger nie.”
WENKE VIR VASDAE
- Drink baie vloeistof. Dit laat jou versadig voel, help met konsentrasie en voorkom hardlywigheid.
- Sop, sop, sop.
- Geen koolhidrate en vleis op vasdae nie, dis te veel kJ!
- Eet baie vars groente en slaai (sonder slaaisous).
- Groente-kerrie met bone en lensies.
- Beplan maaltye vooruit.
- Oefening laat jou vergeet van die honger.
“Ek beperk my kJ vir twee nie opeenvolgende dae. Die res van die tyd eet ek min of meer wat ek wil.”
Mary-Jane Sagar, apteker
Dr. Mosley het vinnig die meer ekstreme vorm van vas gelos. (Soos ’n koppie lae-kJ-sop elke 24 uur vir 4 opeenvolgende dae.) Hy het op die 5:2-verhouding besluit: Dit was die maklikste om vol te hou.
Oor die feit dat dit Brittanje stormenderhand verower het, sê Mary-Jane: “Ek dink dis die eenvoud daarvan. Ek beperk my kJ vir twee nie-opeenvolgende dae (Maandae en Woensdae). Die res van die tyd eet ek min of meer wat ek wil. Dit gesê, ek eet taamlik gesond en nooit kitskos nie.”
Sy hou nou sowat ’n jaar daarmee vol en het ’n rokgrootte gekrimp, al was sy nie oorgewig nie. “Vir my gaan dit oor gewigsbeheer saam met lekker eet.”
Jy verloor boonop hoofsaaklik vet, nie spiere nie, het dr. Mosley bevind. Jy het ook ’n laer risiko vir diabetes, kanker en hartsiektes. En jy het meer energie, want jou liggaam gaan in ’n herstel-fase as dit nie meer so hard hoef te werk om die kos te stoor wat jy inneem nie.
(Die voordele van onderbroke vas is hoofsaaklik op rotte, maar ook op sommige mense getoets.) Nie almal stem hiermee saam nie. Die Britse National Health Service sê in ’n verklaring op hul webblad (www.nhs.uk) daar is nog baie onsekerheid oor onderbroke vas en beduidende gate in die bewyse
dat dit goed is vir jou. Daar is ook newe-effekte, wat insluit slegte asem, dehidrasie en geïrriteerdheid.
Nathalie Mat, geregistreerde dieetkundige van MME Dietitians in Johannesburg, het The Fast Diet gelees en beaam dit. “Daar is baie min navorsing gedoen oor die langtermyneffek daarvan. Ons kan nie studies op muise sonder meer op mense van toepassing maak nie. As jy jou kJ drasties sny, kry jy dalk nie genoeg voedingstowwe in nie. Eet jy boonop minder gesond op die dae waarop jy nie vas nie, is die kans nog groter vir ’n vitamien- en mineraaltekort. Nee wat, dié manier van eet is eeue gelede al by ons ingebou, reken dr. Mosley. Ons oergrootjies het ’n feesof- honger-ly-bestaan gevoer, sê hy op www.thefastdiet.co.uk
Hulle het hulself ná ’n groot jagtog knuppeldik geëet. En dan honger gely tot die volgende suksesvolle jagtog. Hul dieet het ook nie uit so baie koolhidrate bestaan nie. Die 5:2-dieet is ook baie gewild by mans, sê dr. Mosley, wat sowat 28 000 volgelinge op Twitter het. Dis maklik om dit by jou skedule aan te pas, want dieet vir ’n dag hier en een daar voel nie na so ’n groot marteling nie.
’n Variant daarvan, die 2-dag-dieet, is ontwikkel om vetsugtige vroue te help om gewig te verloor en só hul risiko vir borskanker te verminder. (As jy liggaamsvet verloor, verminder jou produksie van estrogeen, ’n groot risiko-faktor vir borskanker.) Dis gebaseer op die navorsing van dr. Michelle Harvie en prof. Tony Howell en word uiteengesit in die boek The 2-Day Diet (Vermilion, 2013). Dr. Harvie is ’n navorser-dieetkundige en dr. Howell hoogleraar in mediese onkologie aan die Universiteit van
Manchester. Hy is ook navorsingshoof van Genesis Breast Cancer Prevention in dié stad. Met dié dieet kan jy eet wat jy wil, maar op die 2 vasdae is koolhidrate taboe. Proteïene, neute en gesonde vette word wel toegelaat. (Lees meer by www.thetwodaydiet.co.uk)
LEES MARIZA SE BLOGS
DAAROM GOED VIR JOU
Een van die skakels tussen vas en langlewendheid is klaarblyklik ’n hormoon bekend as insulien-agtige groeifaktor 1 (IGF-1). Dit en ander groeifaktore hou ons selle aan die gang. Dis soos om met ’n swaar voet op jou motor se petrolpedaal te ry, sê dr. Mosley. Jy het voldoende vlakke daarvan en ander groeifaktore nodig terwyl jy nog groei. Maar later in jou lewe word hoë vlakke aan ouderdomsverwante siektes gekoppel. Vas verlaag die vlakke en skakel klaarblyklik ook ’n aantal gene aan wat jou liggaam help om te herstel. Want wanneer jy nie kos het nie, skakel jou liggaam oor van die “groei”- na die “herstel”-fase.
Vas kan ook ’n uitwerking hê op die vlakke van die hormoon insulien – veral as jy die koolhidrate, verfynde suikers en stysels uitskakel wat normaalweg deel van ons dieet is, sê Mariza. Hoë insulienvlakke dra daartoe by dat die sel-omgewing verander. Selle verdeel dan “te veel” en “verkeerd”, wat weer bydra tot oorgewig en ’n groter risiko vir kanker. Hoë insulienvlakke gaan ook met insulienweerstandigheid gepaard. Dis iets waaraan 80% van oorgewig mense ly en die voorloper van diabetes. Oorgewig speel natuurlik ook ’n rol by ’n lang lys siektes, soos hartkwale. Hoewel na onderbroke vas verwys word as “vas”, is die toegelate hoeveelheid kJ op min-eet-dae inderwaarheid soortgelyk aan mediesvoorgeskrewe diëte waarvan die kJ baie laag is, sê Mariza. Dokters skryf dit voor as jou gesondheid in gevaar is.
‘Ek was futloos’
Christa D’Alton van Windhoek het in sowat ses maande 7 kg verloor en twee rokgroottes gekrimp. Sy het aanvanklik een keer per maand twee dae lank gevas, maar dit gelos omdat sy futloos gevoel het.
“Op vasdae het ek net groente en vrugte geëet en water en kruietee gedrink. Die res van die tyd het ek ’n gebalanseerde eetplan gevolg. Ek hou steeds daarmee vol. Ek is gevoelig vir koring en eet geen brood nie en ander soorte stysel net smiddae. Hoewel ek soms as gevolg van omstandighede van die eetplan afwyk, het ek nie weer die 7 kg aangesit nie.”
As jy bv. hoë bloeddruk-, bloedsuiker- of insulienvlakke het, kan dit met só ’n dieet in ’n kort tyd omgeswaai word. As jy so min eet, kan dit vir seker tot ’n tekort aan voedingstowwe lei. “Maar sou dit nodig gewees het om te vas as jou dieet gesond en jou gewig normaal en konstant was? Dis welbekend dat ons Westerlinge heeltemal te veel eet. Maar baie mense se dieet skiet ver tekort omdat ons staatmaak op ‘moderne’ kos – kits- en verfynde kos,” sê Mariza.
Wanneer jy – bv. met onderbroke vas – jou insulienvlakke verlaag, sal jy minder ’n slaaf van jou aptyt wees. Jy gaan bv. nie meer so aanmekaar honger wees nie. En nie alle stysel en soetgoed wil verorber nie. Dit kan jou weer help om beter koskeuses te maak, wat sal help dat jou insulienvlakke nie wipplank ry nie. Jy moet egter vas by jou leefstyl – en in ’n mate ook jou metabolisme – laat pas. Sommige mense moet eenvoudig gereeld eet. Ander kan net een maaltyd eet en die res van die dag sonder kos klaarkom. As jy dus weet jy moet elke drie uur knibbel, sal jy anders moet vas as jou vriendin wat heel gelukkig is om net twee keer per dag te eet, sê sy. Jul koskeuses sal ook verskil. Dalk floreer jy op ’n dieet van vrugte, groente en neute. Terwyl jou vriendin beter vaar met maer proteïene, groente en neute. Faktore soos onderliggende stres, lewenseise en aktiwiteitsvlakke sal ook bepaal of jy met die vas kan volhou of nie – of dalk minder streng daarmee moet wees.
**Vas (ook onderbroke vas) is nie ’n opsie vir kinders, swanger vroue, vroue wat borsvoed, diabete, bejaardes en mense met lae bloedsuiker nie, waarsku Nathalie.
“Dié soort diëte lyk baie aanloklik omdat dit vinnige resultate belowe, sonder dat jy te swaar kry. Maar die ‘geheim’ vir veilige en volhoubare gewigsverlies is eenvoudig: ’n gebalanseerde dieet en oefening. Daar is nie kortpaaie nie.” Mariza sê: “Daar word dalk nog gestry of vas jou langer kan laat leef. Maar dit is onbetwisbaar dat te veel kJ skadelik vir jou gesondheid is.
BRONNE
Mariza www.betereet.co.za of facebook/bettereat
Nathalie 011 463 4663,
www.mmedieitians.co.za
The New York Times
(www.nytimes.com)
The Guardian
(www.guardian.co.uk)
![FOTO: Unsplash / Monstruo Estudio]()
FOTO: Unsplash / Monstruo Estudio
The post Dieet net 2 dae van die week appeared first on SARIE.
